دستور العمل نصب سیستم
۱) شرح کلی خدمات انجام کار
طراحی، تهیه و تامین تجهیزات، ساخت ،نصب و راه اندازی سامانه فتوولتائیک از نوع متصل به شبکه برای مشترکین متقاضی، حداکثر میزان توان ” سامانه” برای هر مشترک متقاضی محدود به ظرفیت انشعاب متقاضی تا سقف دویست (۲۰۰ ) کیلووات، می باشد. منظور از مشترک متقاضی ،کلیه مشترکین برق دارای انشعاب به استثنای انشعاب موقت می باشد. ( با توجه به مصوبه جدید وزیر نیرو نصب سامانه های فتوولتائیک تا دو برابر ظرفیت انشعاب تا سقف ۲۰۰ کیلووات مجاز میباشد و میبایست کلیه ملاحظات فنی مربوط به شرایط این دستورالعمل رعایت گردد) در این طرح برای هر مشترک متقاضی در صورت احراز شرایط مندرج در دستور العمل اجرایی، مجاز به احداث حداکثر دویست ( ۲۰۰) کیلووات نیروگاه فتوولتائیک می باشد .
۲) اقدامات مقدماتی
بازدید اولیه از محل جهت انجام برآوردهای مورد نیاز، تعیین محل پیشنهادی و اولیه، بررسی وضعیت محل ازنظر آفتابگیری و فضای مناسب جهت نصب، حفاظت و ایمنی ساختمان جهت احداث ازجمله اقدامات اولیه است که در این خصوص انجام می گیرد .
۳) عملیات طراحی:
در این قسمت عملیات مربوط به طراحی نیروگاه فتوولتائیک، تهیه مشخصات فنی و نقشه های اجرایی، انتخاب تجهیزات مانند پانل های خورشیدی، اینورتر (اینورترها) ، طراحی سازه و پایه نگهدارنده مبتنی به انتخاب کابل ها و متعلقات و تابلو های لازم، به همراه تجهیزات لازم جهت اتصال به شبکه، توسط پیمانکار صورت می گیرد.
۴) شرح عملیات تهیه و خرید:
خرید تجهیزات شامل پانل ها، اینورترها، سازه های نگهدارنده پنلها، کابل ها و لوله های مربوطه و سایر متعلقات، تابلو ها، فیوزها وکلید های لازم، تهیه تابلوی اتصال به شبکه و کابل کشی های لازم و تهیه سیستم زمین به همراه متعلقات می باشد، که توسط مالک نیروگاه تامین می گردد.
۵) شرح عملیات نصب و راه اندازی:
بازدید نهایی از محل تعیین شده، بررسی و تعیین محل نهایی جهت نصب سامانه ،عملیات نصب و راه اندازی شامل، نصب سازه ها، نصب پانل های خورشیدی، سیم کشی، کابل کشی پانل ها به همراه داکت ها و لوله های لازم و تابلو های مربوطه ، نصب اینورتر، نصب تابلو های لازم به همراه تجهیزات جهت تزریق به شبکه، اجرای سیستم اتصال زمین مورد نیاز، راه اندازی کل سیستم شامل راه اندازی بخش DC و AC است.
نصب و راه اندازی تجهیزات می بایست مطابق با دستورالعمل نصب توصیه شده سازندگان باشد.
مشخصات فنی تجهیزات
دراین قسمت مشخصات فنی عمومی که جهت انتخاب تجهیزات مد نظر میباشد به تفکیک اجزا و تجهیزات ارائه شده است .
بخش اول – مشخصات فنی عمومی جهت انتخاب پنل فتوولتائیک
نکات حائز اهمیت در خصوص انتخاب مدول فتوولتائیکی جهت کاربرد در این پروژه به شرح زیر مطرح شده است.
۱) پنل فتوولتائیک با تکنولوژی کریستالی
o توان تجمعی پنل های فتوولتائیک، در شرایط استاندارد STC ، بایستی متناسب با توان نیروگاه فتوولتائیک احداثی برابر باشد.
o راندمان پنل حداقل ۱۶ درصد باشد.
o تحمل باراستاتیکی مطابق استاندارد (معادل ۵۴۰۰ پاسکال) باشد.
o بازه دمای کارکرد از ۴۰- الی ۸۰ درجه سلسیوس است.
o مدول ها باید مجهز به دیود Bypass باشند.
o شیشه روی مدول از جنس Tempered باشد.
o تحمل شرایط محیطی و اقلیمی ،رطوبت و یخزدگی )سازگار با شرایط محیطی محل نصب( را داشته باشد.
o داشتن گواهی های استاندارد ساخت و کیفیت معتبر طبق استاندارد ملی شماره ۱۱۸۸۲ ( ۶۱۲۱۵) و شماره ملی ۱-۱۱۲۷۴ ( IEC61730 ) و سایر استانداردهای اعلام شده در وبسایت رسمی ساتبا با عنوان استانداردهای منضم به قراردادهای خرید تضمینی برق با عنوان مدول های فتوولتائیک
o دارابودن دیگر گواهی های استاندارد بین المللی UL, TUV, VDE, IEC درانتخاب مدول ها توصیه می شود .
o طول عمر پنل و راندمان کارکرد و منحنی عملکرد پنل درطول عمراعلام شده ( لازم است که راندمان پنل ها در طول زمان بیش از ده سال حداقل ۹۰% و بیست و پنج سال بیش از ۸۰% ) باشد.
o کابل ها و سیم های مورد استفاده برای اتصالات داخلی ماژول های فتوولتائیک می بایست مجهز به سرکابل ها، رابط های DC استاندارد و اتصالات مخصوص به خود باشند.
o باید تعداد و توان پنل ها به گونه ای انتخاب شود که پس از سری و موازی کردن آنها، ولتاژ و جریان هر رشته با مشخصات ولتاژ و جریان ورودی اینورتر انتخابی سازگاری داشته باشد.
o کاتالوگ و مشخصات فنی پنل پیشنهادی، می بایست شامل موارد زیر باشد. :
* نکته: مدول هایی که کلاس کاری آن از نوع کلاس A باشد، در اولویت خواهند بود .
*فقط برای محیط های خورنده و با رطوبت بالا
۲) پنل فتوولتائیک با تکنولوژی لایه نازک
o تکنولوژی ساخت ازنوع غیر کریستالی یا لایه نازک
o توان تجمعی پنل های فتوولتائیک، در شرایط استاندارد STC ، با توان نیروگاه فتوولتائیک احداثی برابر باشد.
o راندمان پنل ( حداقل ۹%) باشد.
o تحمل باراستاتیکی معادل ۲۴۰۰ پاسکال باشد.
o دمای کارکرد از ۴۰- الی ۸۰ درجه سیلسیوس باشد.
o تجهیزات لازم جهت نصب در جداره محافظ (فریم) آن تعبیه شده باشد. ( درصورت عدم وجود، از کلمپ های مورد تأیید سازنده پنل در دستورالعمل استفاده شود و پیشنهاد دهنده می بایست مشخصات سازه نگهدارنده مناسب را بمنظور نصب پنل و حفاظت از آن اعلام نماید)
o مدول ها باید مجهز به دیود Bypass و باشند.
o شیشه روی پنل از جنس Tempered glass باشد.
o کابل ها و سیم های مورد استفاده برای اتصالات داخلی ماژول های فتوولتائیک می بایست مجهز به سرکابل ها، رابط ها ی DC استاندارد و اتصالات مخصوص به خود باشند.
o داشتن گواهی های استاندارد ساخت و کیفیت معتبر طبق استاندارد IEC 61215: 2-4 )IEC61646 و شماره ملی ۱-۱۱۲۷۴ (۶۱۷۳۰IEC) مطابق با بند بالا
o دارابودن دیگر گواهی های استاندارد UL, TUV, VDE, IEC توصیه می شود .
o راندمان کارکرد و منحنی عملکرد پنل درطول عمراعلام شود .
o در صورت استفاده از مدول های لایه نازک، الزامات اجرا و انتخاب اینورتر نیز در پروژه باید رعایت گردد.
بخش دوم – مشخصات فنی عمومی سازه نگهدارنده:
مشخصات فنی ساخت و نصب سازه های خورشیدی
* ارائه نقشه، دفترچه محاسبات و مشخصات فنی سازه نگهدارنده، به کارفرما الزامی است.
** مدارک و مستندات مربوط به مقاومت سازه در برابر خوردگی می بایسست به کارفرما ارائه گردد.
*** در صورت انجام سوراخ کاری روی قطعه گالوانیزه شده می بایست تمهیدات لازم جهت حفاظت در برابر خوردگی و زنگ زدگی به عمل آید.
محاسبات:
o محاسبات سازه نیروگاه های خورشیدی می بایست بر مبنای آخرین ویرایش مباحث مقررات ملی ساختمان و آیین نامه های مندرج در جدول فوق انجام شود.
تولید:
o مقاطع سازه ای می بایست از مقاطع استاندارد و یا سرد نورد شده از آلیاژ ST37 , ST52 تولید شود.
o برش کاری سازه فولادی می بایست مطابق ضوابط مبحث ۱۱ مقررات ملی ساختمان (طرح و اجرای صنعتی ساختمان ها) صورت گیرد.
o در خم کاری مقاطع سازه ای می بایست شعاع استاندارد خم رعایت گردد.
o اندازه سوراخ های لازم برای اتصال به وسیله پیچ و مهره باید با ضوابط مبحث دهم مقررات ملی ساختمان انطباق داشته باشد.
o تمامی جوش ها باید پس از پایان جوشکاری، مورد بازدید چشمی مطابق با مبحث دهم مقررات ملی قرار گیرند
o قبل از انجام عملیات گالوانیزه می بایست گل جوش از روی کلیه قسمت های جوش شده زدوده شود.
o مشخصات مکانیکی پیچ ها باید مطابق ضوابط مبحث دهم مقررات ملی ساختمان باشد.
o باید تا حد ممکن از کاربرد پیچ های هم اندازه با رده های مقاومتی مختلف در یک سازه پرهیز نمود.
طول پیچ باید به اندازه ای باشد که پس از محکم کردن آن، حداقل سه دندانه کامل پیچ از مهره بیرون بماند .
نصب:
o رعایت ضوابط طراحی و اجرای شالوده برای سیستم ساختمان فولادی باید مطابق مباحث نهم و هفتم مقررات ملی ساختمان باشد.
o در اتصالات توسط پیچ و مهره ای با توجه به ماهیت دینامیکی بار باد، الزاما می بایست از برای تمامی پیچ ها از واشر فنری و واشر تخت استفاده شود.
o در صورتی که پیچ در سوراخ لوبیایی یا سوراخ بزرگ شده نصب می شود، لازم است که از واشر مناسب زیر پیچ و مهره استفاده شود.)
o بستن و محکم کردن پیچ ها با عملکرد اصطکاکی و اتکایی باید مطابق با ضوابط ضوابط مبحث دهم مقررات ملی ساختمان باشد.
o در صورت نصب سازه بر روی بام، اعم از مسطح، شیبدار، پوشیده شده با ورق های فلزی و… حفظ مقاومت بام در برابر رطوبت الزامیست.
o سوراخ کاری روی عایق رطوبتی بام مجاز نمی باشد و در صورت انجام می بایست تمهیدات لازم جهت ترمیم قسمت های آسیب دیده عایق به عمل آید.
o هرگونه سوراخ کاری بر روی فریم پنل ها غیر مجاز می باشد و اتصال پنل ها به سازه تنها از طریق کلمپ یا سوراخ های موجود بر روی فریم پنل ها و طبق دستورالعمل سازنده پنل مجاز می باشد.
در صورت نصب سازه بر روی سطح زمین می بایست سیستم نصب شده از آسیب های ناشی از آب، حیوانات و سایر فاکتورهای محیطی در امان باشد.
بخش سوم – مشخصات فنی عمومی اینورتر متصل به شبکه
* در صورت استفاده از مدول های لایه نازک، الزامات اجرا و انتخاب اینورتر نیز در پروژه باید رعایت گردد.
علاوه بر مشخصات جدول فوق لحاظ نمودن موارد زیر نیز ضروری است:
o مجهز به سیستم حفاظت در برابر از اتصال کوتاه Short circuit protection باشد.
o مجهز به سیستم حفاظت خطای زمین باشد.
o عملکرد اتوماتیک در شرایط مختلف)شناسائی بار، حالت Standby ، اضافه بار ، اضافه ولتاژ، اتصال مجدد( باشد.
o مجهز به سیستم جلوگیری از دمای بالا و یا بار بیش از حد Over Temp/Over Load باشد.
o امکان ثبت، انتقال و ارسال اطلاعات کارکردی سیستم را حداقل از طریق پورت کامپیوتری داشته باشد.
o نمایش وضعیت کارکرد دستگاه )اتصال به شبکه، قطعی برق، ، خرابی دستگاه( را داشته باشد.
o داشتن گواهی های استاندارد معتبر طبق استاندارد ملی شماره۱۱۸۵۹ )IEC ۶۱۷۲۷( و یا استانداردهای بین المللیIEEE1754, . الزامی می باشد EC62109-1,2 ،UL 1741 , 61000
o ارائه گواهی ضمانت تعویض تا ۵ سال و خدمات پس از فروش تا ۱۵ سال را داشته باشد.
o استفاده از کلید قطع بار DC الزامی می باشد.
o ابعاد، وزن، نقشه ورودی ها و خروجی ها و نحوه اتصال، بازه جریان ورودی، بازه ولتاژ ورودی، بازه فرکانس خروجی، بازه دمایی کارکرد دستگاه، مصرف توان در حالت Stand by دستگاه پیشنهادی می بایست در کاتالوگ دستگاه پیشنهادی ارائه شده باشد.
o ارائه کاتالوگ کامل تجهیز پیشنهادی به کارفرما الزامی می باشد. ارائه گواهی های تائید و اسناد معتبر مشخصات واستانداردهایتجهیزات پیشنهادی الزامی می باشد.
o فهرست قطعات اصلی و لوازم یدکی پیشنهادی در صورت وجود به همراه مدارک ارائه گردد.
بخش چهارم – مشخصات فنی عمومی سیم کشی و اتصالات
o کلیه کابل ها باید مطابق با استاندارد،IEC 60227/ IS 694 و IEC 60502/ IS 1554 باشند. میزان ولتاژ نیز برای سمت AC برابر VAC 400/690 ولت و برای سمت DC برابر VDC 1000/1500 می باشد.
o برای سمت DC از کابل های با عایق و روکش XLPE و یا XLPO استفاده گردد. این کابل ها می بایست در برابر اشعه UV مقاوم باشند. هادی کابلها باید از جنس مس، تک هادیو از نوع افشان و انعطاف پذیر باشند. از کابل های چند رشته نباید استفاده نمود.
o الزامات استاندارد IEC 62930 رعایت گردد. حداقل سیم مورد استفاده در سمت DC باید ۴ میلیمتر مربع باشد و حداقل هم سایز با سیم پنل باشد.
o برای سمتAC باید از کابل های با عایق و روکش PVC و یا XLPE یک یا چند رشته، قابل انعطاف استفاده نمود.
o غلاف کابلهای AC مورد استفاده در فضای آزاد می بایست در برابر اشعه UV آفتاب مقاوم باشند.
o افت ولتاژ کل مربوط به بخش کابل خروجی از ماژول فتوولتائیک تا ورودی اینورتر متصل به شبکه نباید بیش از ۲% باشد.
o افت ولتاژ کل مربوط به بخش کابل خروجی از اینورتر متصل به شبکه تا ورودی تابلو توزیع اصلی نباید بیش از ۲% باشد.
o کابل های DC خارج شده از آرایه های ماژول فتوولتائیک باید به نحوی توسط کاندوئیت حفاظت شود که امکان آسیب رسیدن به کابل نباشد. ضمنا این کابل ها در محل اتصال با قطب های مثبت و منفی استرینگ می بایست مجهز به اتصال دهنده استاندارد باشد. ضخامت این کاندوئیت می بایست مطابق با استاندارد و قطر آن متناسب با تعداد و قطر کابلها، انتخاب می گردد.
o کابل ها و سیم های مورد استفاده برای اتصالات داخلی ماژول های فتوولتائیک می بایست مجهز به سرکابل ها، رابط های DC استاندارد، و یا اتصالات مخصوص به خود باشند. مطابق با استانداردهای ملی ۲۱۰۳۸ و ۲۰۰۱۹
o کلیه کابل ها کاندویت ها باید توسط بست های مناسب به دیوارهای بام متصل و محکم شوند و یا مسیر مناسبی داشته باشد که به ساختگاه محل نصب سامانه آسیبی وارد نکند، فاصله این بست ها در مسیر افقی نباید بیش از ۱۰۰ سانتی متر نسبت به یکدیگر باشد.در صورت عدم اعمال مورد مذکور تجهیزات مورد اشاره می بایست بر اساس استاندارد نصب گردند.
o محل اتصال کاندویت محافظ کابل به تابلو ها و سایر تجهیزات می بایست کاملا آب بندی و محکم باشد.
o کد گذاری رنگ های کابل نیز به شرح ذیل می باشد و رعایت آن الزامی است.
o قطب مثبت کابل DC : رنگ قرمز (غلاف خارجی PVC می تواند به رنگ مشکی با خط قرمز باشد)
o قطب منفی کابل DC : رنگ مشکی
o کابل سه فاز AC : فاز ها به رنگ قرمز، زرد و مشکی و سیم نول به رنگ آبی
o سیم ارت: سیم ارت به رنگ سبز و یا (زرد با خط سبز)
o کابل ها و کاندویت هایی که باید از دیوار یا سقف عبور نمایند، می بایست از داخل یک لوله ( Sleeve) از جنس PVC عبور کنند.
o نوک هادی های کابل های DC و سیم ها باید قلع اندود شده تا از ایجاد آشفتگی و شکستن رشته های موجود درسیم ها و کابل ها جلوگیری شود. در ترمینال های مربوط به کابل های AC و DC در اینورتر های متصل به شبکه ،می بایست کابل ها مطابق با دستورالعمل سازندگان اینورتر به آن متصل گردند.
o کابل ها و کاندویت ها می بایست بصورت یک تکه و یا از اتصالات مناسب استفاده کرده باشند.
o لیبل گذاری روی کابل ها و تجهیزات حفاظتی رعایت گردد.
بخش پنجم – سیستم اتصال زمین
زمین کردن ازجنبه های گوناگون ایمنی وحفاظتی دارای اهمیت فراوان میباشد .به منظور حفاظت افراد و دستگاه ها ،در استفاده از سیستم اتصال زمین رعایت هر یک از استانداردهای IEC 60364 و NFPA 70 و VDE 0100 و BS 7430 واستاندارد های مندرج در سایت ساتبا ضروری است.
این سیستم باید به گونه ای طراحی شودکه از بروز اضافه ولتاژ های خطرناک در سامانه فتوولتائیک جلوگیری نماید و همچنین به سازگاری الکترومغناطیسی (EMC) سیستم کمک کند.
سیستم اتصال زمین سامانه های خورشیدی محدود به ظرفیت انشعاب را میتوان به صورت مشترک با سیستم اتصال زمین محل نصب استفاده نمود. به عبارت دیگر نصب دو الکترود زمین مستقل برای هر یک از این دو کاربرد ضروری نیست. در شکل یک این موضوع نشان داده شده است . الکترود زمین مشترک که به شرح فوق بهره برداری میشود باید شرایط بند پ ۱-۱۰-۴ مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان (الکترود اساسی) را داشته باشد.
با وجود تعیین دو اهم بعنوان حداکثر مقدار مجاز مقاومت نقطه خنثی نسبت به جرم کلی زمین ، در صورتی که در یک منطقه مقاومت اتصال اتفاقی بین هادی فاز و جرم کلی زمین ( از راه تماس مستقیم هادی با زمین یا هادی های بیگانه که به هادی خنثی یا حفاظتی وصل نیستند ) از ۵ اهم بیشتر باشد بجای دو اهم کل مقاومت مجاز نسبت به جرم کلی زمین در آن منطقه مقدار جدیدی که توسط فرمول زیر بدست میاید در صورتیکه مقدار آن از ۲ اهم بیشتر نباشد مجاز است :
o RT : مقاومت کل معادل مجاز جدید (بجای دو اهم بر حسب اهم )
o RE : مقاومت اتصال اتفاقی فاز به زمین ( مقدار تجربی آماری) بر حسب اهم
o U۰ : ولتاژ بین فاز و نول (همان ۲۳۰)
o ۵۰ : ولتاژ مجاز تماس
شکل یک کاربرد دو الکترود زمین مستقل
الکترود مورد نظر در صورتی که شرایط الکترود زمین مناسب برای صاعقه گیر۱ را طبق IEC 62305 داشته باشد می تواند به عنوان الکترود زمین صاعقه گیر هم به کار رود و بدین منظور نیز نیاز به اجرای الکترود مستقل نخواهد بود.
اگر برای صاعقه گیر خارجی، الکترود زمین اختصاصی نصب گردد، میبایست طبق بند پ ۱-۲-۸-۳ مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان، از طریق شینه اصلی زمین با سایر الکترودهای زمین هم بند گردد. این موضوع در شکلهای ۲ الی ۴ نشان داده شده است
شکل دو
شکل سه
شکل چهار
تمام بدنه های فلزی (هادی) از جمله فریم مدول ها، استراکچر نصب، تابلوها و سینی ها، بدنه اینورترها که ممکن است برق دارشوند، باید ازطریق هادی حفاظتی ( PE) ، زمین شوند .
هادی زمین در سمت مدول ها و در سمت مدار خروجی، باید ضمن مناسب بودن برای تحمل جریان دائمی، جریان اتصال کوتاه را نیز تا زمانی که فیوز قطع کند، تحمل نماید. برای کنترل این مسئله مقطع هادی باید در رابطه زیر صدق کند:
در این رابطه Isc جریان اتصال کوتاه بر حسب S ،KA حداقل سطح مقطع هادی بر حسب میلیمتر مربع ،t زمان قطع فیوز بر حسب ثانیه ، K ثابتی است مرتبط با جنس هادی زمین که برای مس ۰٫۱۱۵ و برای آلومینیوم ۰٫۰۷۶ است.
سیستم اتصال زمین ، در هر محل می بایست توسط پیمانکار بر اساس یکی از استانداردها یا مقررات معتبر داخلی یا خارجی ( مانند نشریه ۱-۱۱۰ سازمان برنامه یا BS 7430 ) محاسبه و پس از تائید ناظر فنی اجرا گردد. در صورت الزام به نصب سیستم اتصال زمین مجزا، پیمانکار موظف است در هر مرحله از اجرای سیستم زمین، مستندات مربوطه را تهیه نموده و به تأیید ناظر پروژه برساند.
اجزاء موجود در استراکچر باید از لحاظ الکتریکی همبند بوده و در نهایت استراکچر باید به سیستم زمین متصل گردد.
هادی همبندی مدول ها و سازه باید حداقل با سایز ۶mm۲ برای جنس هادی مسی ، ۱۰mm۲ برای جنس هادی آلومینیومی باشند.
استراکچر می بایست حداقل از ۲ نقطه به شینه اصلی سیستم زمین متصل باشد.
الکترود سیستم زمین باید به گونه ای باشد تا امکان بازرسی و بازدید از شرایط موجود آن امکان پذیر باشد (بند پ۱ – ۸ مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان جزئیات اجرای دریچه بازدید و ترمینال زمین را نشان می دهد). در انتخاب نوع الکترود ،بک فیل و نحوه اجرای آن به توضیحات بند پ۱-۲-۱۰-۴ از مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان استناد شود.
صاعقه گیر
هر گاه ساختگاه سامانه فتوولتاییک بر اساس ضوابط ساخت و ساز شهرداری مربوطه و سازمان نظام مهندسی نیاز به نصب صاعقه گیر داشته باشد می بایست توسط کارفرما در محل نصب سیستم نصب گردد.
تبصره : در خصوص صاعقه گیر خارجی ، پیمانکار مسوولیتی در قبال ارزیابی و محاسبه ریسک ندارد
بر اساس محاسبه ریسک مطابق با استاندارد IEC62305-1 و مقررات ملی ساختمان ، هر گاه این محاسبات ضرورت نصب صاعقه گیر را نشان دهد ، می بایست صاعقه گیر خارجی نصب گردد.
بخش ششم – مشخصات عمومی تابلوها
o وجود نقشه چون ساخت ( as built ) در تابلو الزامی می باشد.
o نام و شماره گذاری کلیه تجهیزات و کابل ها و سیم های داخل تابلو مطابق نقشه چون ساخت ( as built ) الزامی می باشد.
۱– تابلو توزیع DC :
o تابلو توزیع DC باید متناسب با استانداردهای مربوطه و دستورالعمل نصب اینورتر و حتی الامکان در نزدیکی اینورتر متصل به شبکه نصب گردد. این تابلو می بایست از جنس مناسب با درجه حفاظت حداقل IP55 و مطابق با استاندارد ملی ۸۶۲۰ و یا ۲۴-IEC 60670 و یا توافق و تأییدیه اداره توزیع مربوطه را داشته باشد .
o تبصره یک : در اینورترهایی با دارا بودن دو ورودی برای هر MPPT ، در صورتی که تعداد استرینگها با تعداد ورودی هر اینورتر برابر باشد و اینورتر نصب شده نیز مجهز به کلید قطع و وصل DC بوده و نیز دارای SPD به ازای هر MPPT باشد ( تایپ دو برای سامانه های بدون صاعقه گیر و تایپ ۱+۲ برای سامانه های مجهز به صاعقه گیر) در این حالت نیازی به وجود تابلوی DC نیست و استرینگها می توانند مستقیما به ورودی اینورتر وصل شود .
o خاطر نشان می گردد اگر ورودی هر MPPT در اینورتر ، بیش از دو ورودی داشت تبصره فوق شامل آن نمی شود.
o تابلوی DC و AC باید جدا باشند و در صورت عدم امکان جداسازی و موافقت شرکت توزیع، میتوان هر دو قسمت را در یک تابلو اجرا نمود و هر بخش باید به طور کاملاً مجزا نامگذاری شود ..
o لازم است کلیه تابلوهای موجود ، به علائم هشدار دهنده مجهز شده باشد.
o در تابلو DC باید برای هر استرینگ دو عدد فیوز حفاظت اضافه جریان (یکی برای قطب مثبت و یکی برای قطب منفی ) از نوع ذوب شونده DC مخصوص حفاطت استرینگ ( gPV) و یا تحت استاندارد ۶-IEC60269 گذاشته شود.
o پایه فیوز های مورد استفاده برای فیوز های های ذکر شده باید استاندارد و با درجه ولتاژ عایقی مناسب باشند.
o با توجه به عدم حفاظت مناسب کلید های مینیاتوری DC در برابر جریان های برگشتی، استفاده از این نوع کلید ها برای حفاظت استرینگ مناسب نخواهد بود.
o هرگاه دو استرینگ در یک آرایه موازی شوند ، در تابلوی DC به ازای هر استرینگ از دو فیوز مناسب ذوب شونده (gPV) با استاندارد های موجود در سایت ساتبا استفاده میشود.
o نحوه انتخاب فیوز مناسب برای حفاظت جریانی استرینگ به صورت زیر می باشد:
o رعایت استاندارد ۱۲-EN50539 و یا ۳۲-IEC61643 برای حفاظت اضافه ولتاژ در سمت DC الزامی می باشد بدین ترتیب می بایست در سمت DC اینورتر ( نقطه A در شکل شماره ۵) به ازای هر MPPT حداقل یک سرج ارستر DC نصب گردد و همچنین طبق استاندارد های مذکور در صورتی که طول کابل بین خروجی استرینگ یا آرایه ها تا اینورتر بیشتر از ۱۰ متر باشد پیشنهاد میشود در محل خروجی استرینگ ( نقاط B در شکل شماره ۳) نیز سرج ارستر DC نصب گردد.
o ارستر های DC مورد استفاده در بخش DC می بایست دارای استاندارد ۱۱-EN50539 باشند.
o حداقل ولتاژ نامی ارستر های مورد استفاده باید بیشتر از ۲۰ درصد ولتاژ مدار باز استرینگها (بدون در نظر گرفتن ضرایب دمایی) باشد.
o در صورت وجود میله صاعقه گیر و یا صاعقه گیر های خارجی در محیط نیروگاه، کلاس ارستر های مورد استفاده در بخش DC باید( B+C) و یا( ۱+۲) باشد و در صورت عدم وجود میله یا صاعقه گیر خارجی استفاده از ارستر کلاس C یا تایپ ۲ در تابلوع توزیع DC کافی خواهد بود.
o پیشنهاد می گردد از کلید DC قابل قطع زیر باز با جریان نامی مناسب ( DC SWITCH DISCONNECTOR) در تابلو توزیع DC قبل از اینورتر استفاده گردد.
o با توجه به بالا بودن ولتاژ ها در سمت DC در صورت استفاده از ترمینال در تابلو DC می بایست به ولتاژ عایقی ترمینال های مورد استفاده توجه شود.
o با توجه به بالا بودن ولتاژ ها در سمت DC سیم و کابل های مورد استفاده در تابلو DC باید دارای عایق ولتاژ مناسب باشند.
شکل ۵ جانمایی قابل نصب سرج ارستر
۲ – تابلو توزیع AC :
o تابلو توزیع AC مطابق با استاندارد های مربوطه و دستورالعمل اینورتر بعد از خروجی یک یا چند اینورتر نصب می گردد.
o این تابلو می بایست از جنس مناسب با درجه حفاظت حداقل IP55 مطالبق با استاندارد ملی ۸۶۲۰ و با –IEC 60670 ۲۴ و یا با توافق و تاییدیه اداره توزیع برق مربوطه باشد و دارای ریل های مخصوص نصب فیوز ، سرج ارستر و ترمینال ها و سایر تجهیزات باشد.
o پیشنهاد میشود که تابلو کنتور خورشیدی به صورت مجزا باشد مگر آنکه شرکت توزیع نسبت به نصب آن در تابلو برق ورودی موافقت نماید و در این صورت باید ملاحظات مربوطه را رعایت نمود.
o در صورت وجود چند اینورتر در نیروگاه وجود تابلو توزیع AC که خروجی اینورترها در آن تجمیع بشود الزامی است.
o در سیستم TN-C-S در خروجی اینورتر های تکفاز ازکلید مینیاتوری ۲ پل ( ۱P+N) تیپ B و در خروجی اینورتر های سه فاز از کلید مینیاتوری ۴ پل) ۳P+N( تیپ B استفاده گردد.
o در سیستم TN-C در خروجی اینورتر های تکفاز ازکلید مینیاتوری تک پل ( ۱P) تیپ B و در خروجی اینورتر های سه فاز از کلید مینیاتوری ۳ پل ( ۳P) تیپ B استفاده گردد.
o جریان کلید های مینیاتوری انتخاب شده باید حداقل ۲۵ درصد بیشتر از جریان AC نامی خروجی اینورتر باشد.
o رعایت استاندارد ۱۲-EN50539 و یا ۳۲-IEC61643 برای حفاظت اضافه ولتاژ در سمت AC الزامی می باشد. بدین ترتیب می بایست در نقطه اتصال به شبکه ( نقطه C در شکل شماره ۵) حداقل یک سرج ارستر AC نصب گردد و همچنین طبق استاندارد های مذکور در صورتی که طول کابل بین خروجی اینورتر ها تا نقطه اتصال به شبکه (تابلو کنتور) بیشتر از ۱۰ متر باشد پیشنهاد میشود در محل خروجی اینورتر یا تابلو تجمیع اینورترها ( نقاط D در شکل شماره ۳) نیز سرج ارستر AC نصب گردد.
o ارستر های AC مورد استفاده در بخش AC می بایست دارای استاندارد ۱۱-IEC61643 باشند.
o در صورت وجود میله صاعقه گیر و یا صاعقه گیر های خارجی در محیط نیروگاه، کلاس ارستر های مورد استفاده در بخش AC باید (B+C) و یا( ۱+۲) باشد و در صورت عدم وجود میله یا صاعقه گیر خارجی استفاده از ارستر کلاس C یا تایپ ۲ در تابلو توزیع AC کافی خواهد بود.
o با عنایت به الزام هم بندی نول و ارت در بخش AC، استفاده از ارستر های تک پل در سیستم های تکفاز و ارستر های سه پل در سیستم های سه فاز کافی خواهد بود.
o ولتاژ کاری( Uc) ارستر های مورد استفاده در بخش AC باید حداکثر ۲۸۰ ولت AC باشد.
o برای استفاده از سیم ارت در داخل تابلو، الزامی به استفاده از سیم بدون روکش وجود ندارد ولی در صورت استفاده، یک سایز بالاتر باید در نظر گرفته شود.
شکل ۶
۳ – رنگ آمیزی تابلوها
در صورتی که از تابلوهای فلزی استفاده شده باشد، این تابلوها باید در برابر خوردگی، زنگزدگی و شرایط رطوبت محل نصب مقاومت داشته باشند. کلیه قطعات بدنه تابلو باید با پوشش رنگ مطابق درخواست کارفرما و طبق مراحل زیر رنگ آمیزی شود.
رنگ تابلوها به صورت کوره ای الکترواستاتیک طبق مراحل زیر به ضخامت حداقل ۸۰ میکرون زده شود.
o چربی زدایی(در وان مخصوص)
o اکسید زدایی(در وان مخصوص)
o فسفاته(در وان مخصوص)
o دولایه آستری ونهایتا” یک لایه رنگ پایانی که هر لایه رنگ در کوره بطور کامل پخته می شود.
بخش هفتم – اتصال به شبکه
رعایت کلیه موارد و الزامات اتصال به شبکه و تولیدات پراکنده الزامی می باشد. امکان اتصال به شبکه پس از تائید شرکت های توزیع نیروی برق امکان پذیر می باشد.
در شکل زیر شماتیک یک سامانه متصل به شبکه نشان داده شده است.
سیستم زمین مطمئن، طراحی و نصب دیگر تجهیزات مربوطه می بایست مطابق با نقشه انجام شده و پس از تائید دستگاه اجرایی، پیاده سازی و اقدام شود. انرژی الکتریکی پس از سربندی مدول های فتوولتائیک، از طریق کابل ارتباطی به اینورتر و پس از آن به شبکه سراسری برق تزریق می گردد. رعایت الزامات ایمنی در انتخاب تجهیزات جعبه و تابلوها، کلیدهای قطع و وصل، فیوزها کابل های ارتباطی و دیگر بخش ها الزامی است .
بخش هشتم – حفاظت ها و ایمنی
در سامانه باید حفاظت ضد جزیره ای، اتصال کوتاه، شرایط غیرعادی شبکه ازجمله اضافه/ کاهش ولتاژ و یا فرکانس خارج از میزان استاندارد، بازه هارمونیکی مجاز شبکه و دیگر حفاظت های مربوط به شبکه سراسری و کلیه کلیدها و فیوزهای حفاظتی اعم از جریان مستقیم و متناوب، باید مطابق با استانداردهای ملی، بین المللی و دستورالعمل تولیدات پراکنده، که در بخش استانداردها ذکر شده، طراحی و رعایت گردد. در جدول زیر خلاصه مشخصات لازم آورده شده است.
طبق استاندارد ملی ۱۱۸۵۹، درصورت تغییرات فرکانس می بایست اینورتر از شبکه جدا گردد. این مقادیر در جدول زیر ارائه شده است.
سیستم باید حفاظت ضد جزیره ای را دارا باشد. درصورت بروز قطعی شبکه توزیع، سامانه فتوولتائیک باید ظرف مدت ۰٫۲ ثانیه تزریق انرژی به شبکه را متوقف کند .
اینورتر ها باید از لحاظ تداخل الکترومغناطیسی گواهی تائید استانداردها EMC,EMI را داشته باشد .
بخش نهم – مدارک فنی و مستندات قابل ارائه به کارفرما یا بهره بردار سامانه
حداقل مستنداتی که پیمانکار اجرایی نصب سامانه فتوولتائیک متصل به شبکه می بایست تهیه و به کارفرما تحویل دهد به شرح زیر میباشد .
اطلاعات اصلی سامانه
به طور معمول، این اطلاعات «پلاک مشخصه» باید بر روی جلد مجموعه مستندات سامانه ارائه شده باشد.
– عنوان پروژه، توان نامی سامانه (کیلووات DC یا کیلوولت-آمپر AC)، مدل، تعداد و سازنده مدولهای فتوولتائیک و اینورترها، تاریخ نصب، تاریخ راهاندازی و نشانی محل سامانه. نقشه چون ساخت و کابل کشی کل سامانه ارائه گواهی تایید تجهیزات اطلاعات شرکت پیمانکار پروژه
حداقل، اطلاعات زیر باید برای همه شرکت های همکار در پروژه، تهیه شود – نام شرکت، نشانی پستی، شمارهی تلفن و آدرس پست الکترونیکی
۱ – طراحی تفصیلی سامانه
محتوی گزارش تفصیلی سامانه شامل بخش های زیر است.
o نقشه ی کلی و دیاگرام سامانه و مختصات فیزیکی، نقشه سیمکشی، سازه های نگهدارنده و مشخصات سازه و مواد تشکیل دهنده، دفترچه محاسبات و طراحی: محاسبات بخش جریان مستقیم و متناوب و انتخاب سایز کابل، نقشه سازه ها و پنل های نصب شده، آرایه های فتوولتائیک، دفترچه اطلاعات و کاتالوگ کامل کلیه تجهیزات منصوبه، سیستم زمین ،دفترچه تعمیر نگهداری و بهره برداری .
نقشه سیم کشی باید شامل اطلاعات زیر برای رشته های(string)” فتوولتائیک باشد.
o مشخصات کابل رشته – اندازه و نوع.
o مشخصات وسیلهی حفاظتی اضافه جریان رشته )جایی که نصب شده(- نوع و نرخ مجاز ولتاژ/جریان.
o نوع دیود مسدودکننده )اگر وجود داشته باشد.( جزئیات الکتریکی آرایه
o مشخصات کابل اصلی آرایه – اندازه و نوع.
o محلهای جعبه اتصال آرایه (جایی که کاربرد دارد.)
o نوع مجزاکنندهی DC، محل و مقدار مجاز (ولتاژ/جریان.)
o وسایل حفاظتی اضافه جریان آرایه )که به کار برده شده( – نوع، محل و مقدار مجاز )ولتاژ/جریان.( نقشه سیمکشی باید شامل اطلاعات زیر برای زمین کردن و حفاظت اضافه ولتاژ باشد.
o جزئیات کل هادیهای زمین / اتصال – اندازه و نقاط اتصال. شامل جزئیات کابل اتصال همپتانسیل قاب مدول فتوولتائیک آرایه در جاییکه نصب شده است.
جزئیات تابلوهای DC و AC به تفکیک کلیه تجهیزات مورد استفاده در تابلوهانقشه سیمکشی باید شامل اطلاعات زیر برای سامانه AC باشد.
o محل، نوع و مقدار مجاز کلید جداکنندهAC.
o محل، نوع و مقدار مجاز وسیلهی حفاظتی اضافه جریان AC.
o محل، نوع و مقدار مجاز وسیلهی جریان پسماند (جایی که نصب شده.)
۲ – داده برگها
حداقل، باید برای اجزای سامانه زیر، دادهبرگ تهیه شود.
o داده برگ مدول برای همهی انواع مدول استفاده شده در سامانه – مطابق با الزامات استاندارد ۱–IEC61730.
o داده برگ اینورتر برای همه انواع اینورترهای استفاده شده در سامانه.
یادآوری- تهیه ی داده برگها برای دیگر اجزای مهم سامانه نیز توصیه میشود.
اطلاعات طراحی مکانیکی
یک داده برگ باید برای سازه های نگهدارنده و استقرار آرایه تهیه شود.
اطلاعات بهره برداری و تعمیر و نگهداری
اطلاعات بهره برداری و تعمیر نگهداری باید تهیه شود و حداقل، باید شامل بخشهای زیر باشد:
o رویه هایی برای تأیید بهره برداری صحیح سامانه.
o رویه های خاموش کردن / جداسازی اضطراری.
o توصیه های تعمیر و نگهداری و تمیز کردن (در صورت وجود.)
o ملاحظات هر گونه کار ساختمانی آتی در ارتباط با آرایهی فتوولتائیک (مثل کارهای مربوط به بام.)
o مستندسازی ضمانت برای مدولها و اینورترهای فتوولتائیک– شامل تاریخ شروع ضمانت و مدت ضمانت.
۳ – نتایج آزمون و دادههای راهاندازی
باید نسخههایی از دادههای آزمون و راهاندازی پنل ها، بخش DC، اینورتر، بخش AC و اتصال به شبکه تهیه شود .
۴ – ضمانت و گارانتی تجهیزات
تجهیزات منصوبه در سامانه های فتوولتائیک محدود به سقف انشعاب بایستی مشمول ضمانت سازنده های تجهیزات (مدول ،اینورتر، سازه، تابلو و قطعات الکتریکی، کابل و … ) باشند؛ تأمین کننده و یا پیمانکار ملزم به ارائه این مدارک و متعهد به پوشش آن ضمانت باشند.
بخش دهم – بهره برداری، تعمیر و نگهداری و بازرسی:
o به طور کلی سیستم های فتوولتائیک به دلیل عدم وجود سیستم های متحرک به سیستمهای بدون نیاز به تعمیر و نگهداری معروف هستند. هرچند این سیستم ها نیز به تعمیر ونگهداری اندکی نیاز دارند.
o توصیه های لازم جهت تعمیر و نگهداری سیستم.
توصیه می گردد که فعالیت های مربوط به تعمیر و نگهداری و بازرسی سیستم هر ۶ ماه یکبار انجام گردد. ماژول های فتوولتائیک نیازمند به بازدید بصری جهت رویت آسیب دیدگی احتمالی پنل ها، کثیف شدن آنها، و یا ایجاد سایه توسط سازه های مجاور سیستم میباشند.
بازرسی لوازم جانبی سیستم فتوولتائیک از لحاظ عدم خوردگی تجهیزات الزامی است. اتصالات مربوط به اینورتر ،وضعیت حفاظت در برابر صاعقه و فیوزهای مربوط به اینورتر می بایست مورد بازرسی قرار گیرند.
جهت توضیحات بیشتر به راهنمایی های تعمیرات و نگهداری و بهره برداری از سامانه های فتوولتاییک منصوبه روی بام ساتبا رجوع شود.
جدول ذیل، توصیه هایی در خصوص تعمیر و نگهداری و همچنین بازرسی از تجهیزات و قطعات مربوط به سیستم فتوولتائیک را ارائه نموده است. لذا پس از بازرسی بر اساس موارد یاد شده، اقدامات لازم جهت رفع موانع و مشکلات، می بایست توسط افراد و یا شرکتهای واجدالشرایط انجام گردد.
